راهکار اُنس عملی با قرآن
قرآن کریم بر قلب مقدّس پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله نازل شد ولی قطعا نزول آن برای تمام بشریت است. به خصوص در عصر حاضر که عصر دروغهای رسانهای و چنبره تبلیغات شیاطین شده مراجعه مستقیم به قرآن کریم گرهگشای معمّای دروغگویی شیاطین است. مراجعه به قرآن به نسبت درجات این مراجعه، دل انسان را گرو میگیرد و مانع از تأثیر جنجالهای پوچ بر آن میشود. انس با قرآن آرامش دهنده است. ممارست و تداوم در تلاوت قرآن باعث انس و دوستی با قرآن میشود. در این مقاله به مرتبهای دیگر از انس -غیر از انس تلاوتی- میپردازیم و آن، انس عملی با قرآن است.
اثر گناه در زندگی
ماه مبارک رمضان ماه وصل به خداست و ترک گناه بلکه ترک زمینه گناهان(ورع) تنهاترین نوع وصل حقیقی است. با کم شدن گناه در این ماه مبارک به وضوح آثار آن را در زندگی فردی و اجتماعی خود مییابیم و از این طریق در این لحظات ماه مهمانی میتوانیم با تأمّل در آثار گناهان در زندگی خود، عزم خود را برای دوری هر چه بیشتر از آنها و سر وسامان دادن به حقیقت زندگی خود جزم کرده و از نیروی صاحب و میزبان این سفره نیز یاری بگیریم. در اینجا خوب است به پارهای از آثار گناه در زندگی بپردازیم.
اثر گناه بر دریا و خشکی
قرآن کریم بارها بر آثار دنیوی گناه تأکید دارد و بدین واسطه انسانها را
از ارتکاب گناهان بر حذر میدارد. از آنجا که سنّتهای قطعی از طرف خداوند
متعال در این دنیا قرار داده شده است ؛ انجام گناه در واقع شنای بر خلاف
جهت این رودخانه هستی بوده مسلّما آثار منفی بر زندگی انسان و دنیای انسان
میگذارد. قرآن کریم در رابطه با اثر گناه بر طبیعت اطراف و محیط زیست
انسان میفرماید:« ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما
کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا
لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ [روم/41] فساد، در خشکى و دریا بخاطر کارهایى که
مردم انجام دادهاند آشکار شده است؛ خدا مىخواهد نتیجه بعضى از اعمالشان
را به آنان بچشاند، شاید (به سوى حق) بازگردند!».
تفکّر؛ دریچهای به سوی رمضان
امام عسکری علیه السلام در حدیثی عمیق میفرمایند:« لَیسَتِ العِبادَةُ
کَثرَةَ الصیّامِ وَ الصَّلوةِ وَ انَّما العِبادَةُ کَثرَةُ التَّفَکُّر
فی أمر اللهِ [1] عبادت کردن به زیادی روزه و نماز نیست، بلکه (حقیقت)
عبادت، زیاد در کار خدا اندیشیدن است». رمضان یکی از نامهای خداوند متعال
است و این ماه را، چون سفره ضیافت خدا پهن میشود، رمضان نامیدهاند یعنی
ماهی که به خداوند اختصاص دارد. همه چیز در این ماه حول محور خداوند است.
چیزی جز خدا در این ماه نیست.
بهترین ابزار شناختی که به ما انسانها ارزانی شده است نعمت عقل است و
بهترین نوع استفاه از آن که شاید اصلیترین وظیفه ما هم باشد شناخت خداست.
آری تفکّر در امور خداوند متعال دریچهای به سوی معرفت به اوست. در این
نوشتار به تأثیر تفکّر در ماه مبارک رمضان میپردازیم.
دوری از گناه
ملاک ارزشمندی انسانها نسبت به یکدیگر از منظر قرآن کریم تقواست لذا
فرمود:« یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثى
وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ
عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ [حجرات/13] اى
مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیرهها و قبیلهها
قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامىترین
شما نزد خداوند با تقواترین شماست خداوند دانا و آگاه است!». تقوا ملکهای
درونی است که مانع از بروز گناه از انسان میشود و درجات مختلفی دارد. در
انجام و ایجاد هر کار و مقولهای، اوّلین قدم برای تحقّق هدف، شناخت موانع
راه است. برای طیّ مسیر تحقّق تقوا در درون خود باید دشمنان این راه را به
خوبی بشناسیم و نحوه تقابل با آنها و قرارگرفتن در امنیّت نسبت به خطرات
احتمالی را به عنوان یک مهارت در خود ایجاد کنیم تا بتوانیم به سلامت در
راه تقوای الهی قدم برداریم. پرهیز از گناه، دو دشمن اصلی دارد؛ یکی شیطان و
یکی نفس امّاره که در زیر به آنها میپردازیم.
1- شیطان
2- نفس امّاره
از ابتدای تاریخ خلقت بشر هر چه بر سر انسان آمده است به واسطه نفس اماره است. نفسی که به بدیها سفارش میکند و این قصّه از زمانی تلختر میشود که شیطان نیز به همکاری با این نفس، همّت گمارد تا انسان را از اوج خلقت به زیر آورد که البتّه نخواهد توانست زیرا خالق بیهمتا فرمود:«إِنَّ عِبَادِى لَیْسَ لَکَ عَلَیهمْ سُلْطَنٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغَاوِین [حجر/42] که بر بندگانم تسلّط نخواهى یافت مگر گمراهانى که از تو پیروى مىکنند».
کنج خلوت
اعتکاف یعنی حداقل سه روز را به دور از تفکر و مواجهه با دنیا و سروصدایش،
فقط به عبادت، مناجات و راز و نیاز با یگانه معبود در کنج خانهاش بپردازی.
سؤال این است که چرا باید از دنیا دور شد و فقط عبادت کرد؟ جواب این سؤال
خود به خود باعث میشود تا به جواب سؤالهای دیگر نیز در مورد رابطه دنیا و
آخرت و عبادت با یکدیگر دست یابیم و سرانجام به اهمیت اعتکاف پی ببریم.
دنیا یا آخرت؟
دین اسلام مخالف عزلت گزینی و رها سازی دنیاست. قرآن کریم در رابطه با
استفاده از دنیا و فراموش نکردن آن میفرماید:« وَ ابْتَغِ فیما آتاکَ
اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَ
أَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِی
الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدین [قصص/77] و در آنچه خدا
به تو داده، سراى آخرت را بطلب و بهرهات را از دنیا فراموش مکن و
همانگونه که خدا به تو نیکى کرده نیکى کن و هرگز در زمین در جستجوى فساد
مباش، که خدا مفسدان را دوست ندارد!» طبق آیه فوق میتوانیم درک درستی از
نگاه اسلام به دو مقوله دنیا و آخرت به دست آوریم.
چه اشکالی دارد که انسان به چهره جنس مخالف، نگاه کند و لذت ببرد ؟
جواب: دیدن هر چیز به ظاهر زیبا برای ما خوشایند و سودمند نیست مثلا نگاه مستقیم به خورشید با آن همه روشنایی و زیبایی نه تنها سودی ندارد بلکه باعث کوری یا ضعف بینایی می شود.
نگاه به حسن جمال جنس مخالف هم ضررهایی دارد که به طور خلاصه اشاره می کنم:
می بینی، می خواهی، به وصالش نمی رسی، دچار افسردگی می شوی......
بقیه درادامه مطلب
شبهای بلند و بی عبادت چه کنم
طبعم به گنه نموده عادت چه کنم
گویند کریمی هست گنه را می بخشد
گیرم که او بخشید ، من از خجالت چه کنم